a) 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde belirtilen şartları taşımak,

b) ALES'ten en az 70, Yükseköğretim Kurulu tarafından kabul edilen merkezi yabancı dil sınavından en az 50 puan veya eşdeğerliği kabul edilen bir sınavdan bu puan muadili bir puan almış olmak gerekir. Merkezi sınav muafiyetinden yararlanmayı talep edenlerin ön değerlendirme ve nihai değerlendirme aşamalarında ALES puanı 70 olarak kabul edilir." hükümleri yer almaktadır.

Mezkür Yönetmeliğin "Özel Şartlar" başlıklı 7 nci maddesinin 1 inci fıkrasında ise; "Devlet yükseköğretim kurumlarının araştırma görevlisi kadrolarına başvurularda tezli yüksek lisans, doktora veya sanatta yeterlik eğitimi öğrencisi olmak şartı aranır." ifadesi bulunmaktadır.

Genel ve özel şartlara ilave olarak, ilgili Yönetmeliğin 6 ncı maddesinin 2 nci fıkrasındaki "Meslek yüksekokullarının Yükseköğretim Kurulu tarafından belirlenen uzmanlık alanlarındaki öğretim görevlisi kadroları hariç olmak üzere üniversite ve yüksek teknoloji enstitüleri, senato kararıyla, bu Yönetmelikte belirlenen ALES ve yabancı dil puan barajlarının üzerinde bir puanı asgari puan olarak belirleyebilirler." hükme göre yükseköğretim kurumları genel şartlarda geçen ALES (en az 70) ve yabancı dil (en az 50) puanlarını senato kararıyla yükseltme yetkisini haizdirler.

Örneğin, A üniversitesi B fakültesi C bölümü D anabilim dalı araştırma görevlisi kadrosu ilanında ALES puan şartı 80'e, yabancı dil puan barajını ise 90'a yükseltilmek suretiyle başvuru alınabilmektedir. Bu puanın altında olan adayların başvurusu ilgili mevzuata göre mümkün olamamaktadır. Nitelikli araştırma görevlisi istihdamının yönetmeliğe göre öncelikli belirleyici unsuru ALES ve yabancı dil olduğu için üniversitelere böyle bir yetki tanınmaktadır.

Öte yandan, 09 Kasım 2018 tarihinden itibaren ilanların kontrol ve denetim yetkisi bütünüyle üniversitelere bırakıldığı için yükseköğretim kurumlarının yöneticilerinin yönetmeliğe uygun olmayan örnekler yaratmak konusunda çok maharetli olduğunu bir süredir sizlerle paylaşıyoruz. Bu defa, araştırma görevlisi alımında yaratılan yeni bir örneği Marmara Üniversitesi özelinde sizlerin bilgisine sunalım.

Söz konusu yükseköğretim kurumu tarafından 18 Eylül 2020 tarihli Resmi Gazete'de Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü için 1 (bir) araştırma görevlisi kadrosu ilan edilmiştir. İlan özel şartı olarak; "Psikoloji veya Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümlerinden birinden Lisans mezunu olmak. Psikoloji veya Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümlerinden birinden Tezli Yüksek Lisans yapıyor olmak. YÖK'ün kabul ettiği Yabancı Dil Sınavlarından birinden 95 veya üzeri puan almak. Lisans mezuniyet notu 3,5 veya üzeri olmak." belirlenmiştir.

Yukarıda yer verdiğimiz yönetmelik hükümlerine göre, devlet ve vakıf yükseköğretim kurumları ALES, yabancı dil ve lisansüstü eğitim şartı hariç olmak üzere araştırma görevlisi ilanlarında lisans mezuniyet puan/ortalama şartı belirlemeye ve bunu da 3,5 seviyelerine yükseltmeye yetkili değildirler. Yükseköğretim Kurulu üniversitelere öğretim elemanı ilanlarında lisans mezuniyet kriteri koymak için izin verse idi, bunu öncelikle ilgili yönetmeliğe kendisi eklerdi.

Diğer taraftan, elbette bu ilan "kişiye özel" değildir. Ülkemizde özellikle PDR ve Psikoloji alanında çok yüksek seviyede ALES, yabancı dil ve lisans mezuniyet notuna sahip aday vardır. Burada ifade etmeye gayret ettiğimiz konu, yönetmelikte lisans mezuniyet notu şartının koyulabileceğine/yükseltilebileceğine dair açıkça düzenlenmeyen bir hususla ilgili olarak Üniversitenin olmayan yetkisinden doğacak sonuçların yargıdan dönebileceği hususudur.

Sonuç olarak, Marmara Üniversitesinin Fen-Edebiyat Fakültesi Psikoloji Bölümü için ilan ettiği araştırma görevlisi kadrosundaki lisans mezuniyet notu kriterinin, "Öğretim Üyesi Dışındaki Öğretim Elemanı Kadrolarına Yapılacak Atamalarda Uygulanacak Merkezi Sınav ile Giriş Sınavlarına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik"in hükümlerine göre yeniden değerlendirilmesinde fayda bulunmaktadır.