10 ADIMDA BİLİMSEL MAKALE NASIL YAZILIR?

10 ADIMDA BİLİMSEL MAKALE NASIL YAZILIR? Bilimin ilerlemesinde bilimsel makalelerin önemi tartışılmaz. Bilimsel makaleler dünya üzerindeki pek çok hakemli dergide yayınlanır ve bilimsel gelişmelerin öncülüğünü yaparlar. Bilim insanları için yazdıkları makaleler adeta onların vitrini olur, bilim camiası içinde tanınmalarını sağlar. Bilim insanları için bu denli büyük öneme sahip bilimsel makaleler elbette gelişigüzel yazılamaz. Bu yazımda kaliteli bir makale yazımı için önerilerimi sıralayacağım

1-Literatürü sürekli takip edin.

Çalıştığınız veya ilgi duyduğunuz alanla ilgili literatürü sürekli takipte kalın. Yeni yayınları okuyun; alanınızla ilgili dünyada neler oluyor, hangi çalışmalar yapılıyor veya hangi konularda ne gibi eksikler var? Bunlar hakkında bilgi sahibi olmanız hem alanda çalışan kişileri en azından ismen olarak tanımanızı hem de alanınızın dünyadaki gelişim seyri hakkında size ipucu verecektir. Böylece alanda eksik gördüğünüz konulara odaklanmanız kolaylaşacak, birbirinin kopyası yayınlarla bilime katkı sunmayan çalışmaları ayırt etmenizi sağlayacaktır. Mümkün olduğu ölçüde her yayını orijinal dilinde okumaya gayret edin. Çapraz okumalar yapın

2-Okuma yapın.

Saygın bilim insanlarının sadece bilimsel literatür hakkında konuştuklarını mı zannediyorsunuz? Onlar alanlarının uzmanı olmakla birlikte, geniş bir dünya görüşüne ve yaşam felsefesine de sahiptirler. Bunu onların bilimsel makalelerini okuduğunuzda da fark edersiniz. Bu yüzden dünya gündemini takip edin, klasikleri okuyun, güncel dergi ve kitapları mutlaka edinin. Edebiyat, sanat, felsefe, müzik vb. uğraşların zihni tekdüzelikten kurtararak bakış açınızı genişleteceğinin ve yaratıcılığınızı arttıracağının garantisini verebilirim. Kısacası sadece alan bilginizi değil entelektüel kapasitenizi de arttırın

3-Kalem alıştırmaları yapın.

Okuduklarınızdan öğrendikleriniz hakkında kısa yazılar yazın. Bu yazıları yazarken kendinizi belirli şablonlara uyma ihtiyacında hissetmeyin. Aklınıza geleni kendi cümlelerinizle ifade edin. Çok iyi bir şey beklentisine girmeyin. Amacınız sadece düşüncelerinizi organize etme ve cümle kurma becerilerinizi, yani yazınsal yeterliklerinizi geliştirmek olsun. Her denemenizde daha iyiye gideceğini göreceksiniz. Bu becerinizi geliştirmek yarın öbür gün bilimsel makale yazarken çok işinize yarayacak.

4-Hobileriniz olsun.

Makale yazmakla ne ilgisi var diyeceksiniz haklı olarak. Ancak ikinci maddede belirttiğim farklı uğraş alanlarına ait okumaların yanında farklı hobiler edinmenizin de yaratıcılık ve pratik düşünmeye büyük etkisi var. Sol ve sağ beyin bölgelerini birlikte çalıştırmak zekayı inanılmaz oranlarda geliştiriyor. Bilim haricinde uğraş edineceğiniz hobiler bu yüzden çok önemli. Mesela şiir yazın, resim yapın, sporla uğraşın… Artık kendi tercihinize göre hayatınızda mutlaka ikinci bir uğraş olsun.

5-Etkin olun.

Bilgisayar başından dünyayı anlamaya çalışmak ve bilimsel makale yazmak bakış açınızı sınırlar. Ünlü bir deyişte söylendiği gibi “kuyunun dibindeki kurbağalar için gökyüzü ancak kuyunun ağzı kadardır.” O tıkıldığınız kuyudan kafanızı çıkarın lütfen. Bunun için entelektüel birikiminizi arttıracak kongre, konferans vb. etkinliklere gidin, yeni insanlarla tanışın, yazışın. Alanınıza yönelik gerçek dünya gözlemleri yapın. Notlar alın. Bu notları makale, kitap vb. haline getirin. Kendi etkinliklerinizi planlayın, dostlarınızı davet edin. Bunlar hem motivasyonunuzu arttırır hem de size engin tecrübe sağlar. Kısacası “görünür” ve “bilinir” insan olun. Köşelerde saklanmayın

6-Ağınızı genişletin.

Alanınızda sizden başka çalışan kimler var? Onları tanıyın. Mümkün mertebe yüzyüze görüşüp tanışmaya çalışın. Karşılıklı fikirlerinizi tartışın. Ortak çalışmalar (bildiri, makale, kitap vb.) düzenleyin. Görüş alışverişlerinde bulunun. Günümüz dünyasında bunun için yeterli imkanlar var. Özellikle bilim camiasının sıkı takip ettiği Academia, Researchgate, Linkedin ve hatta bilim insanlarının bir araya geldiği Facebook grupları/sayfaları size kişisel ağınızı (network) genişletme olanağı sağlayacaktır. Kendi websiteniz veya blogunuz da olabilir. Bu fırsatları değerlendirin. Benim bu şekilde birkaç kişi ile başlayıp onlarca kişiye ulaşan ve çok sık görüştüğüm dostlarım var. Onların fikirleri beni canlı tutuyor.

7-Pratik olun.

Bu en temel ilkelerimizden biri. Her ne işle uğraşıyor olursanız olun, bu işi sizden çok daha kolay ve verimli yapanlar mutlaka vardır. Mesela siz hala kaynakça oluştururken elinizle mi yazıyorsunuz? Kaynak ve atıfları tek tek mi kontrol ediyorsunuz? Bunun için pek çok bilgisayar programı var. Bunları kullanarak zamandan tasarruf edebilir, üstelik hata yapma olasılığınızı sıfıra indirirsiniz. Ben mesela Mendeley programını bu anlamda çok başarılı buluyorum. Bunun haricinde örneğin Latex kullanarak yazdığınız makalenin formatını çok başarılı biçimde düzenleyebilirsiniz. Bunları öğrenin. Pratiklik zaman kazandırır

8-Makale analizleri yapın.

Alanınızın ilk makalesini siz yazmadınız elbette son da olmayacaksınız. Sizden önce yazılmış makaleleri inceleyin. Yöntem kısımları özellikle önemli. Hangi analizler kullanılmış? Nitel mi yoksa nicel mi ağırlıklı? Hangi bulgulara ulaşılmış, hangi noktalar aydınlatılamamış ve neden? Araştırmacıların önerileri neler? Siz bu alanda hangi boşluğu doldurabilirsiniz? Vb.

9-Planlı çalışın.

Bir bilim insanının en temel özelliklerinden birisi planlı ve titiz çalışması olmalıdır. Bu yüzden kendinize bir program yapın. Günlük olarak işlerinizi planlayın. Organize olun ve planınıza mümkün olduğunca sadık kalın. Aceleci davranmayın. Bilimle uğraşmak sabır ve özen ister

10-Dergi seçimi çok önemli.

Diyelim ki makalenizi yazdınız. Şimdi sıra en önemli adımda. Makalenizi nerede yayınlatacaksınız? Dergi seçimleri çok önemlidir. Çünkü bazen yazar kendine güvenemeyip düşük profilli bir dergi seçebilir. Bunun pek çok nedeni var. Yayınlanma olasılığının yüksek olması gibi. Ancak bu dergi kimse tarafından okunmayacaksa aylarca harcadığınız zaman, emek ve para boşa gitmiş de olabilir. O yüzden tavsiyem makalenizi kaliteli yazın, kaliteli dergilere (etki değeri yüksek) gönderin. Geri bile dönse hakem eleştirilerini düzelterek tekrar gönderebilirsiniz. Bu yüzden alanınızda yayınlanan dergileri öğrenin, websayfalarını inceleyin, hangi indekslerde tarandıklarına bakın. Geçmiş sayılarına göz atın. Dergi ne zamandır yayın hayatında? Bu dergiyi kimler tercih ediyor? Yüksek lisans ve doktora öğrencileri mi ağırlıklı makale yayınlatmış yoksa öğretim üyeleri mi? Bunları inceleyin. Değerli arkadaşlar dikkat ettiyseniz buraya kadar yazdıklarım aslında tamamen bilimsel süreç becerilerine yönelik öneriler. Ben mesela burada makale başlığı nasıl olmalı, özet nasıl yazılmalı, bulgular nasıl ifade edilmeli gibi şekilsel konulara girmedim. Onun yerine sizin bilimsel yeterliklerinizi, entelektüel kapasitenizi ve yaratıcılığınızı körükleyecek öneriler sunmaya çalıştım. Aslında bir bilim insanı nasıl çalışmalının cevabını aradım. Tabi ki herkesin kendine göre bir çalışma sistemi olmakla birlikte önerilerimin tüm bilim insanlarının yolunu açacak ve bilimsel makale yazımlarında işlerini kolaylaştıracak nitelikte olmasına özen gösterdim. Her türlü soru ve görüşleriniz için web sayfamdan bana ulaşabilirsiniz. Kalın sağlıcakla. Erdem Oklay Eğitimci-yazar www.erdemhoca.net Bu yazının tüm hakları akademikadro.net aittir.  akademikadro.net biçiminde aktif bağlantı kurulabilir, açık kaynak gösterilmek kaydıyla içerik kullanılabilir. Açık kaynak göstermeden yapılan alıntılar için yasal takip yapılacaktır.